Zrozum, jak systemy wbudowane wchodzą między sobą w interakcje, ewoluują, przyczyniają się do rozprzestrzeniania innowacji i ulegają zmianom (2 godz.)

Jeśli żywy system toczy choroba, powinien on nawiązać silniejsze połączenie z samym sobą.

– Francisco Varela

Co daje nam ta struktura? Pomaga dużej grupie zidentyfikować przeszkody i możliwości rozprzestrzeniania pomysłów i innowacji na wielu poziomach. Panarchy pozwala ludziom zwizualizować, w jaki sposób systemy osadzone są w innych systemach i jak zależności między nimi wpływają na szerzenie zmiany. Uczestnicy ćwiczenia stają się bardziej wyczuleni na niewielkie modyfikacje, które mogą pomóc w szerzeniu pomysłów na inne poziomy systemu; uczą się, w jaki sposób zmiany systemu na jednym poziomie mogą wpłynąć na uwolnienie zasobów przydatnych na innym poziomie. Dzięki lepszemu zrozumieniu dynamiki opisanej w strukturze Ecocycle grupa tworzy „okna możliwości” dla innowacji mogących rozprzestrzeniać się między poziomami i poza granice poszczególnych systemów.

Poniżej: Materiał pomocny w przedstawieniu Panarchy

Pięć elementów struktury (Minimalne ramy)

1. Zaproszenie uczestników

• Zaproś uczestników do zidentyfikowania czynników z poziomów poniżej i powyżej, które przyczyniają się do istnienia problemu. Poproś ich też, by określili strategie i możliwości zmian na każdym poziomie i na wielu poziomach jednocześnie.

2. Zaaranżowanie przestrzeni i potrzebne materiały

• Pomieszczenie z pustą ścianą i znajdującą się przy niej otwartą przestrzenią, w której uczestnicy bez problemu się pomieszczą.
• Czyste arkusze Panarchy dla każdego uczestnika
• Kartki samoprzylepne dla każdego uczestnika
• Kartki flipchart przeznaczone do rysowania grafiki Panarchy
• Duża naścienna lub przymocowana do flipcharta wersja arkusza Panarchy

3. Aktywność uczestników 

• Każdy zaangażowany w zmianę lub ten, kto może przyczynić się do rozpowszechnienia innowacji, jest uwzględniony.
• Każdy ma możliwość wniesienia swojego wkładu.

4. Podział na grupy 

• Praca samodzielna, pary, grupy 4-osobowe, cała grupa: 1-2-4-All

5. Instrukcja „krok po kroku” i ramy czasowe

• Zaprezentuj ideę Panarchy (oraz Ecocycle, w razie potrzeby). Pokaż przykład (np. wypełniony arkusz Panarchy dotyczący zakażeń MRSA prezentowany poniżej) i rozdaj czyste arkusze Panarchy każdemu uczestnikowi. 
• Zaproś uczestników do wypisania wszystkich poziomów, które mają wpływ na rozprzestrzenienie się ich pomysłów/innowacji. Poproś, by zrobili to w trzech krokach:
  • W pierwszym kroku uczestnicy samodzielnie tworzą listę, odpowiadając na pytanie: „Jakie są wszystkie czynniki, od najmniejszych do największych, które wpływają na twoje/nasze szanse odniesienia sukcesu?”. Podpowiedz im, aby wzięli pod uwagę czynniki w mikro- (cząstki, indywidualne osoby, zespoły), średniej (organizacja, sieci), jak i dużej skali (kultura, polityka, mity) przyczyniające się do istnienia danego problemu. Czas: 5 min
  • W drugim kroku, w parach, uczestnicy przypisują czynniki do poziomów, dla których następnie tworzą etykiety (4-7 poziomów wystarczy). Czas: 10 min
  • W trzecim kroku, w grupach 4-osobowych, uczestnicy porównują swoje propozycje i uzgadniają finalną wersję, uzupełniając swoje arkusze kartkami samoprzylepnymi. Czas: 10 min
• Jeżeli w ćwiczeniu bierze udział większa liczba grup 4-osobowych, poproś je, by dodały wszystkie niewymienione do tej pory poziomy do wspólnego dużego arkusza Panarchy. Czas: 10 min
• Poproś uczestników, by w grupach 4-osobowych zastanowili się nad następującymi pytaniami: „Którym poziomom poświęcano do tej pory najwięcej uwagi i gdzie była największa liczba inwestycji?”, „Które poziomy były dotąd pomijane?”, „Co wiemy o stanie i dynamice wydarzeń odbywających się na poszczególnych poziomach?”. Czas: 10 min
• Podzielcie się przemyśleniami z kilku grup 4-osobowych. Czas: 5 min
• Poproś grupy 2- lub 4-osobowe, by wybrane poziomy poddały eksploracji za pomocą struktury Ecocycle. Każda grupa powinna wybrać jeden z puli 4-7 poziomów. Upewnij się, że do odpowiednich grup trafili ludzie z doświadczeniem w pracy na danym poziomie. Zapytaj: „Co obecnie dzieje się na tym poziomie? Jakie akcje podejmowane są na tym poziomie w związku z wyzwaniem, którego dotyczy nasza innowacja? Czy reakcje na stojące przed nami wyzwania mają charakter przedsiębiorczy, menedżerski, wywrotowy czy odnawiający?”. Poproś grupy, aby stworzyły orientacyjne mapy ekocyklu dla swoich poziomów. Czas: 15 min
• Zbierz mapy ekocyklu. Każda grupa pokrótce prezentuje poziom, nad którym pracowała. Czas: 10 min
• Przeprowadźcie burze mózgów w małych grupach, by zidentyfikować możliwości i przeszkody na drodze rozpowszechniania innowacji lub wdrożenia pomysłów. Zapytaj: „Jakie możliwości i przeszkody widzicie między poziomami, gdy patrzycie w górę lub w dół?”, „Jakie możliwości na wdrożenie nowych pomysłów dostrzegacie, patrząc w górę?”, „Jakie zasoby spływają w dół, w wyniku kreatywnego zniszczenia odbywającego się powyżej?”, „Jakie niewielkie działania na niższych poziomach powodują zakłócenia powyżej?”. Zachęć grupy, aby w duchu dobrej zabawy puściły wodze fantazji. Czas: 15 min
• Dokonajcie priorytetyzacji możliwości i przeszkód, które ujrzą światło dzienne. Czas: 10 min
• Dla każdego punktu na liście możliwości i przeszkód utwórzcie akcję z wykorzystaniem struktury 1-2-4 (modyfikacja struktury 1-2-4-All – przyp. tłum.). Zapytaj uczestników: „Jakie akcje możecie podjąć już teraz, aby wywrzeć wpływ na poziomy znajdujące się pod wami oraz nad wami?” oraz „Kto z osób, które znacie, ma wpływ na więcej niż jeden poziom?”. Czas: 10 min
• Podzielcie się akcjami z całą grupą, umieszczając kartki samoprzylepne na odpowiednich poziomach wspólnego dużego arkusza Panarchy. Czas: 15 min
• Zaproś grupę do dokładnego przyjrzenia się wspólnemu arkuszowi. Użyj What, So What, Now What? w celu zwiększenia zrozumienia i priorytetyzacji kolejnych możliwych kroków. Czas: 15 min
• Wracajcie i regularnie aktualizujcie wspólny arkusz Panarchy, odzwierciedlając postępy grupy w rozprzestrzenianiu swoich innowacji.

Co można zyskać?

• Zidentyfikować zestaw strategii, które mogą wesprzeć zmianę na różnych poziomach.
• Stworzyć okazję do współpracy ludziom z wielu różnych poziomów.
• Przygotować się na potencjalne przypadkowe zdarzenia w wyniku pojawiania się i znikania „okien możliwości”.
• Zidentyfikować osoby działające między wieloma poziomami, by móc skorzystać z ich pomocy w czynieniu postępów.
• Pomóc całej grupie zobaczyć pełny obraz (las ORAZ drzewa, ORAZ cały bioregion).
• Zbudować odporność i pochłaniać zakłócenia przez wspólną zmianę organizacji.

Podpowiedzi dla prowadzącego

• Użyjcie 1-2-4-All dla większości lub dla wszystkich kroków, nawet jeżeli będzie się to wydawało karkołomne. Celem jest znalezienie WSZYSTKICH możliwości na WSZYSTKICH poziomach!
• Zaproś ludzi z różnych poziomów. Im więcej uczestników, tym lepiej!
• Jeżeli nie czujecie się swobodnie z dynamiką w mniejszej lub większej skali, sięgnijcie po dostępne badania.
• Nie ignorujcie wiedzy płynącej z historii, gdyż może być ona pomocna w określeniu zakresu możliwości działania na każdym z poziomów.
• Aby zgłębić temat, zapoznajcie się z pracą Frances Westley dotyczącą SIG Knowledge Hub: http://sigknowledgehub.com/2012/05/01/introductio-to-scaling, jej wkładem w książkę Panarchy: Understanding Transformations in Human and Natural Systems pod redakcją L.H. Gundersona i L.S. Holling (materiały w języku angielskim – przyp. tłum.) oraz pozostałą jej twórczością.

Modyfikacje struktury

• Połącz ze strukturami Ecocycle Planning, 1-2-4-All, What I Need from You, Social Network Webbing, Celebrity Interview.
• W budowaniu akcji pomóc może W³ (What, So What, Now What?).
• Zaproponuj indywidualnym osobom Panarchy, pytając: „Co powoduje, że twój problem istnieje na poziomach powyżej i poniżej twojego poziomu? Jakie elementy nadają ciągłość twojemu wyzwaniu? Jak szybko wprowadzane są zmiany na każdym z poziomów?”.
• Link do filmu o kaskadach troficznych, który pokazuje, w jaki sposób wilki wpłynęły na regulację rzek w Parku Narodowym Yellowstone – How Wolves Change Rivers: https://youtu.be/ysa5OBhXz-Q (materiał w języku angielskim – przyp. tłum.).

Przykłady zastosowań

• Administratorzy szkół wspierający w nauce rdzennych Amerykanów zwiększyli możliwości edukacyjne swoich uczniów dzięki innowacyjnemu podejściu do edukacji, począwszy od indywidualnego toku nauczania, aż po obalanie społecznych mitów.
• Osoby pracujące nad bezpieczeństwem w jednym ze szpitali zaplanowały strategię na szerzenie innowacji na poziomach: lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
• Grantobiorcy fundacji zaplanowali rozpowszechnienie autorskich innowacji w zakresie gotowości na wypadek katastrof, od przygotowania prototypu, do wdrożenia rozwiązań na poziomie krajowym. 
• Artysta zilustrował wpływ swojej pracy na zmianę na różnych poziomach.

Źródło

Zaadaptowane przez Henriego Lipmanowicza i Keitha McCandlessa na podstawie pracy profesor Frances Westley. Zobacz również: L.H. Gunderson, C.S. Holling, Panarchy: Understanding Transformations in Human and Natural Systems.

Materiały dodatkowe

Powyżej: Wyzwalanie struktur w NASA poprzez badanie, jakie są możliwości zwiększania skali wykorzystania wzorców wśród inżynierów, naukowców i grup innowacji. Myślenie „w górę” i „w dół” poziomów Panarchy pomaga we wprowadzaniu trwałej zmiany.