Popatrzmy wspólnie na dotychczasowy postęp i zdecydujmy, jakie zmiany wprowadzić (45 min)

Co daje nam ta struktura? Pomaga grupom budować zrozumienie, zachęca do skoordynowanej akcji i pozwala uniknąć bezproduktywnego konfliktu. Umożliwia wysłuchanie każdego głosu, zebranie spostrzeżeń i kształtowanie nowego kierunku. Osiąganie postępów etapami jest dzięki temu praktyczne – od zebrania faktów o tym „Co się wydarzyło?”, do nadawania sensu tym faktom dzięki „Więc co?”, i w końcu logicznego następstwa działań poprzez „I co teraz?”. Współdzielony rozwój eliminuje większość nieporozumień, które w innym przypadku mogłyby być kością niezgody co do działań. Voila!

Pięć elementów struktury (Minimalne ramy)

1. Zaproszenie uczestników

• Po wspólnym doświadczeniu, zapytaj: „CO? Co się wydarzyło? Co zauważyliście, jakie fakty lub obserwacje wyszły na pierwszy plan?”. Później, gdy wszystkie istotne obserwacje zostaną zebrane, zapytaj: „WIĘC CO? Dlaczego to jest ważne? Jakie wzorce lub wnioski się kształtują? Jakie hipotezy możemy sformułować?”. Później, gdy nadany zostanie sens, zapytaj: „I CO TERAZ? Jakie działania mają sens?”.

2. Zaaranżowanie przestrzeni i potrzebne materiały

• Nielimitowana liczba grup 
• Krzesła do siedzenia w małych grupach od 5 do 7 osób 
• Małe stoły (opcjonalnie)
• Papier do tworzenia list, przy dużej grupie może być potrzebny flipchart do zbierania odpowiedzi.
• Gadający Przedmiot (obiekt wspomagający rozmowę – przyp. tłum.) (opcjonalnie)

3. Aktywność uczestników 

• Wszyscy w grupie są zaangażowani.
• Wszyscy mają jednakowe szanse na wniesienie swojego wkładu. 
• Jest większe prawdopodobieństwo, że każdy będzie mógł zabrać głos, jeśli w każdej grupie będzie facylitator dbający o to, aby w danej chwili grupa pracowała tylko nad jednym pytaniem.

4. Podział na grupy 

• Indywidualnie 
• Grupy 5-7 osób 
• Całą grupą  
• Znajome zespoły lub wymieszane grupy

5. Instrukcja „krok po kroku” i ramy czasowe

• Jeśli zajdzie taka potrzeba, opisz sekwencję kroków i pokaż „Drabinę wnioskowania” (Zobacz: „Materiały dodatkowe”). Jeśli grupa liczy 10-12 osób lub jest mniejsza, zrób jedno wprowadzenie. Jeśli grupa jest większa, podziel ją na mniejsze. 
• Pierwszy etap: „Co?”. Każdy przez 1 minutę pracuje samodzielnie nad pytaniem: „Co się wydarzyło? Co zauważyłeś/zauważyłaś, jakie fakty lub obserwacje wyszły na pierwszy plan?”, później 2-7 minut praca w małych grupach. Czas: 3-8 min
• Małe grupy dzielą się istotnymi faktami z całą grupą i spisują je w jednym miejscu. Czas: 2-3 min
• Jeśli zajdzie taka potrzeba, przypomnij uczestnikom, o co chodzi w pytaniu „Więc co?”.
• Drugi etap: „Więc co?”. Każdy przez 1 minutę pracuje samodzielnie nad pytaniem: „Dlaczego to jest ważne? Jakie wzorce lub wnioski się kształtują? Jakie hipotezy mogę/możemy sformułować?”, później 2-7 minut praca w małych grupach. Czas: 3-8 min
• Małe grupy dzielą się istotnymi wzorami, hipotezami i wnioskami z całą grupą i spisują je w jednym miejscu. Czas: 2-5 min
• Trzeci etap: „I co teraz?”. Każdy przez 1 minutę pracuje samodzielnie nad pytaniem: „I co teraz? Jakie działania mają sens?”, później 2-7 minut praca w małych grupach. Czas: 3-8 min
• Grupy dzielą się działaniami, dyskutują o nich i spisują je w jednym miejscu. Można dzielić się dodatkowymi spostrzeżeniami. Czas: 2-10 min

Co można zyskać?

• Zbudować wspólne rozumienie tego, jak ludzie rozwijają odmienne perspektywy, pomysły i uzasadnienia dla działań i decyzji.
• Upewnić się, że uczenie się następuje przez wspólne doświadczenie: brak informacji zwrotnej = brak nauki.
• Uniknąć powtarzania tych samych błędów lub dysfunkcji.
• Uniknąć niezgody w kwestii działań wynikających z braku jasności co do faktów lub ich interpretacji.
• Wyeliminować tendencję do podejmowania działań zbyt pospiesznie, zostawiając w tyle ludzi.
• Zebrać wszystkie dane i obserwacje, aby każdy mógł rozpocząć w pełni wdrożony.
• Uszanować zarówno historię, jak i nowatorstwo tego, co jest odkrywane.
• Zbudować zaufanie i zredukować niepokój poprzez wspólne uczenie się na każdym etapie wspólnego doświadczenia.
• Nadać sens złożonym wyzwaniom w sposób, który uwolni działanie.
• Doświadczyć tego, że pytania mają większą moc od odpowiedzi, ponieważ zapraszają do aktywnej eksploracji.

Podpowiedzi dla prowadzącego

• Ćwicz, ćwicz, ćwicz… wtedy What, So What, Now What? będzie naturalne jak oddychanie.
• Upewnij się, że każda grupa wie, jak odpowiedzieć na każde pytanie (niektóre grupy mogą nie być pewne co pasuje do każdej kategorii). Jeśli zajdzie taka potrzeba, podziel się przykładami z całą grupą.
• Zwróć uwagę na wyrażane emocje w odpowiedzi na „Co?” (np. raczej „wiele osób uśmiechało się lub śmiało” niż sugerowanie, że ludzie byli „szczęśliwi”).
• W trakcie dzielenia się odpowiedziami z całą grupą, zbieraj jedną ważną odpowiedź naraz. Nie próbuj zbierać pozostałych odpowiedzi lub zachęcać do czytania długiej powtarzalnej listy od każdej pojedynczej grupy. Szukaj odpowiedzi unikalnych i pełnych znaczenia.
• Interweniuj, kiedy ktoś próbuje przeskoczyć etapy w „Drabinie wnioskowania”.
• Nie wskakuj do etapu „Więc co?” za szybko. Może to być zbyt trudne dla ludzi, aby połączyć obserwacje bezpośrednio ze wzorami. To najtrudniejsze ze wszystkich trzech pytań. Użyj „Drabiny wnioskowania” dla przypomnienia logicznych kroków „w górę drabiny”, od obserwacji do akcji.
• Doceniaj szczerą informację zwrotną i zauważaj ją.
• Wygospodaruj czas na podsumowanie – nie lekceważ go i nie pospieszaj.
• Niech podsumowanie będzie regułą przy What, So What, Now What?, sprawne, pod koniec całości.

Modyfikacje struktury

• Stosuj Gadający Przedmiot w każdej rundzie. Hamuje pośpiech i zwiększa efektywność podczas pracy z What, So What, Now What?.
• Poświęć więcej czasu na pytanie „Co?”, wyłaniając elementy, które układają się we wspólne kategorie. Na przykład, fakty z dowodami (np. przemówiła każda z osób w grupie) i emocje (np. czułem radość, ludzie w mojej grupie uśmiechali się i śmiali, przeszedłem od stanu rozpaczy do nadziei).
• Dodaj pytanie: „Co jeśli?” pomiędzy „Więc co?” a pytaniem „I co teraz?”.
• Przy pytaniu „Więc co?” układaj elementy we wzory, wnioski, hipotezy/dedukcję, przekonania.
• Zaproś małe grupy chętnych osób do podsumowania na forum całej grupy. Ludzie silnie reagujący i zróżnicowani pod względem pełnionych ról również powinni zostać zaproszeni.

Przykłady zastosowań

• Rozpocznij od What, So What, Now What?, aby zarysować historię oraz znaczenie wydarzeń poprzedzających spotkanie.
• Do podsumowania każdego tematu spotkania generującego złożone i kontrowersyjne odpowiedzi
• Dla grup, których członkowie mają mocne opinie lub dominują w rozmowie.
• Dla ludzi, którzy mają trudności ze słuchaniem osób o odmiennych doświadczeniach.
• Aby zastąpić lidera, który mówi ludziom, co mają myśleć, jakie wyciągać wnioski lub jakie podejmować działania (często nieintencjonalnie).
• Jako standardowy punkt kończący wszystkie spotkania
• Zaraz po szokującym wydarzeniu
• Aby uzyskać informację zwrotną w warunkach akademickich (np. od studentów dla nauczycieli). Podziękowania dla Barish Gollan.

Zobacz film wyjaśniający strukturę What, So What, Now What? – Liberating Structures for Instructor Feedback: https://youtu.be/sUs5zLGx2E4 (materiał w języku angielskim – przyp. tłum.).

Więcej o Gadających Przedmiotach: może nim być cokolwiek, co jesteś w stanie podać dalej od osoby do osoby. Kiedy go trzymasz, możesz mówić. Jeśli nie jesteś w jego posiadaniu, słuchasz. Naturalne przedmioty są przyjemne do trzymania w rękach. Zabawne elementy sztuki mogą również pomóc rozluźnić atmosferę przy bardzo poważnych tematach. Na szybko – książka lub długopis również się sprawdzą.

Źródło

Liberating Structures opracowane przez Henriego Lipmanowicza i Keitha McCandlessa. Chris Argyris wprowadził „Drabinę wnioskowania” w Reasoning, learning and action: Individual and organizational (San Francisco: Jossey-Bass, 1982). Peter Senge spopularyzował ją w The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization (New York: Doubleday, 1990).

Materiały dodatkowe

Poniżej: Prezentacja materiałów dla wprowadzenia What, So What, Now What?